Artikel DG: "Ze hadden hier zo op school kunnen zitten"

Hun scholen staan op nog geen 500 meter van elkaar, maar Aza (11) en Sophie (11) leven in twee verschillende werelden. De ene in een Arnhemse volkswijk, de andere in een gegoede buurt. Ze zouden elkaar nooit zijn tegengekomen. En toch staan ze nu samen in de keuken.

Geschreven door Suzanne Huibers en Karin Mulder

Aza snijdt druiven in partjes. Sophie zit naast haar en snijdt bevroren aardbeien in stukjes om straks zelfgebakken cupcakes mee te versieren.

De twee zitten op verschillende scholen: Aza (11) op De Witte Vlinder, Sophie (11) op de Julianaschool. Ze kletsen alsof ze al jaren bij elkaar in de klas zitten.

"Wel doorwerken", waarschuwt meester Sierk met een lach. "De cupcakes moeten zo nog in de oven. En jullie willen ze straks wel proeven, toch?" Het klinkt volmondig 'ja'.

De schooldag zit erop. In de meeste basisscholen heerst dan rust. Niet op deze maandag op basisschool De Witte Vlinder (124 leerlingen) aan de rand van de Arnhemse volkswijk Geitenkamp. Daar wordt kookles gegeven. Niet alleen aan een groepje leerlingen van De Witte Vlinder, maar ook aan die van De Boomhut en Julianaschool. Dit keer leren de kinderen cupcakes maken.Op De Witte Vlinder houden ze al tweeënhalf jaar lang allerlei activiteiten zoals sport en dansles na schooltijd. Sinds kort houdt deze basisschool de activiteiten samen met de Boomhut en Julianaschool, op de scholen en op verschillende locaties in de wijken.

Kansen vergroten

Doel van die naschoolse lessen is het vergroten van de kansen van kinderen. "Je kunt niet alles in een schooldag stoppen, maar we willen ze wel dingen meegeven die ze thuis niet krijgen en zo hun referentiekader vergroten", zegt directeur Karin Helsen.

Op haar school zitten veel kinderen uit de Geitenkamp, een wijk die voor meer dan 80 procent uit sociale huurwoningen bestaat. Een derde van de kinderen groeit op in armoede.

Op een steenworpafstand staan de basisscholen De Boomhut (vierhonderd leerlingen) en de Julianaschool (vijfhonderd leerlingen). Vooral op die laatste school zitten leerlingen uit de twee gegoede wijken: Paasberg en Angerenstein. Buurten met uitsluitend koopwoningen. Het gemiddelde inkomen is er veel hoger dan op de Geitenkamp.

De werelden waarin deze kinderen opgroeien, verschillen.

Opleidingsniveau

Het is voor kinderen net als met volwassenen: we leven in onze eigen sociale bubbel. We gaan om met mensen die op ons lijken, hetzelfde opleidingsniveau hebben en een vergelijkbaar inkomen. Mensen die het goed hebben, ontmoeten daardoor nauwelijks mensen die moeite hebben om rond te komen. En andersom.

"Heb je het boek van Tim 'S Jongers gelezen?" vraagt Karin Helsen. De auteur groeide in België in armoede op. Hij begon pas op zijn 30ste met studeren en staat nu met zijn voeten in twee verschillende werelden.

"Tim 'S Jongers schrijft in zijn boek Armoede uitgelegd aan mensen met geld dat hij is uitgenodigd voor een 21-diner. Maar hij heeft geen idee wat hij moet aantrekken, kent de ongeschreven regels niet. Dat geldt ook voor sommige van onze leerlingen van De Witte Vlinder."

Daarom is het volgens Fenna Abbink, coördinator bij de Boomhut, zo belangrijk dat ze elkaar ontmoeten, uit hun eigen sociale bubbel stappen.

Dat kan nu, bij gezamenlijke activiteiten die onder de noemer Rijke Schooldag worden gehouden. "En dat is echt heel leuk", zegt Asinat (10).

Ze zit op De Witte Vlinder en woont op de Geitenkamp. "We verschillen eigenlijk helemaal niet veel. Odile zou zo hier op school kunnen zitten. Al zie ik wel dat ze er anders uitziet."

Asinat wijst op haar zwarte lange haren. Die van Odile (8), die tegenover haar zit, zijn blond. Odile, leerling van de Julianaschool uit de wijk Angerenstein, reageert dat het haar niet uitmaakt hoe iemand eruit ziet. "Ik vind Asinat gewoon leuk. Ze is aardig." Asinat bloost.

Schooldirecteur Helsen vindt het lastig om te benoemen waar de verschillen tussen de leerlingen van de drie scholen zitten, zonder de kinderen in een hokje te duwen.

Als ze het dan toch probeert, geeft ze aan dat de ouders andere banen hebben. "Onze leerlingen gaan misschien minder de wijk uit, minder op vakantie, lezen minder boeken."

En, geeft ze toe: er is meer armoede. "Het grote verschil zit hem misschien wel in geld."

Op andere dagen sport

De meiden vertellen elkaar wat ze thuis koken. Odile bakt pannenkoeken met haar vader. Asinat helpt graag haar moeder in de keuken.

Spreken ze wel eens buiten deze activiteit af? Nee, zegt Odile, want de kookles is pas om half vijf afgelopen. "Dan moeten we al snel weer eten. Op de andere dagen van de week heb ik sport."

De andere meiden van de Julianaschool en de Boomhut knikken en sommen op wat ze allemaal na school doen. Kickboksen, streetdance, atletiek, turnen en paardrijden. Drie verschillende sporten beoefenen vinden de meiden van deze twee scholen heel normaal.

Asinat zegt: "Ik zou ook wel willen paardrijden."

Wat doet zij na schooltijd? "Mijn moeder helpen en met mijn broertje spelen. En als het kan, doe ik mee met allerlei activiteiten van de school. Ik heb al meegedaan aan streetdance, natuurles, fotografie. En nu koken. Die activiteit vind ik het leukst."

De kinderen van de drie scholen trokken bij de eerste activiteiten vooral naar hun klasgenoten. "Ze duwden elkaar weg. Maar gaandeweg gingen ze zich mengen", zegt Jolijn van Silfhout, coördinator op De Witte Vlinder. "Je ziet dat ze van elkaar leren. En dat is best knap, want dat vraagt van hen dat ze zich kwetsbaar opstellen."

Aardig voor elkaar

Renate Koning, die helpt bij de kookles, vindt de kinderen van de drie scholen opvallend lief tegen elkaar zijn. "In het begin vonden ze elkaar niets. Maar na een paar weken zei niemand dat meer. Ze zitten nu door elkaar heen en helpen elkaar. Ze zijn aardig voor elkaar. Het is heel gezellig."

Fenna Abbink van De Boomhut viel op dat ouders van De Witte Vlinder haar in het begin niet aanspraken. "Maar aan het eind stonden we te overleggen over hoe je zo goedkoop mogelijk een BMX-fietsje op Marktplaats kunt aanschaffen omdat hun kind zoveel plezier had tijdens de BMX-les van Merle van Benthem."

Inmiddels doen de drie scholen maar liefst veertig activiteiten samen. "Je ziet geen verschil meer tussen de leerlingen", zegt Abbink. "Op maandag is er muziek. Dan vragen kinderen van De Witte Vlinder: 'Wie komt er van de Boomhut?' Je ziet dat bekend bemind maakt."

Activiteiten zoals na schooltijd op De Witte Vlinder worden gehouden, vinden plaats op alle basisscholen in Arnhem-Oost. Naast de Geitenkamp horen daar de wijken Klarendal, Presikhaaf, 't Broek en Malburgen bij. "Met als doel kinderen op hetzelfde startpunt te krijgen", zegt Helsen.

Vol hoofd

'De Rijke Schooldag' noemt de gemeente deze activiteiten. Ze zijn in het leven geroepen omdat te veel kinderen hier opgroeien in omstandigheden die hen beperken in hun ontwikkeling.

Veel leerlingen uit de wijken in Arnhem-Oost hebben een vol hoofd. Vol met stress, onder meer omdat hun ouders geldzorgen hebben, aan het overleven zijn. "Met een vol hoofd kun je niet leren", zegt Helsen.

Ze wijst erop dat ook kinderen uit grote villa's een vol hoofd kunnen hebben.

Marleen Silva, coördinator op de Julianaschool, bevestigt dat. Maar wijst er wel op dat op haar school het percentage kinderen met een vol hoofd laag is. Volgens Helsen is dat op De Witte Vlinder wel anders. "Op de Geitenkamp is meer armoede. Wie in armoede leeft, heeft nu eenmaal veel stress. Dat heeft invloed op het vermogen van de leerlingen om te kunnen leren."

Beiden zijn ze het erover eens dat er een scheidslijn in de samenleving is. Een kloof. "Dat is dus de schone taak van het onderwijs om die te overbruggen", zegt Helsen.

"Daarom vind ik het zo jammer dat we nog steeds geen brede scholen voor voortgezet onderwijs hebben, van vmbo tot vwo. Slechts 12 procent van de vwo-leerlingen zit op een school waar ook vmbo'ers op zitten. Voor je ontwikkeling van je identiteit is het heel belangrijk om buiten je hokje te denken."

Daarom heeft Helsen de twee scholen uit de 'rijkere' wijken gevraagd zich aan te sluiten bij de Rijke Schooldag op De Witte Vlinder. Om zo de verschillen te overbruggen.

"Hier leren ze elkaar kennen", zegt de schooldirecteur. "Het is een veilige haven om met elkaar te oefenen hoe je met elkaar omgaat. We dagen ze uit om nieuwe dingen te proberen", vult Abbink aan. "Laatst was een meisje van de Witte Vlinder bij een activiteit de enige van haar school. Na afloop zei ze: 'Ik heb acht nieuwe vriendinnen'."

Het begint allemaal met elkaar ontmoeten. Dat je elkaars sterke kanten erkent. Want samen krijg je meer voor elkaar. "Wij geloven daar echt in", zegt Helsen.

Ze wil zelfs een stap verdergaan: " We willen ernaartoe dat ouders van de verschillende scholen elkaar ook leren kennen en gaan helpen. Help jij mij met klussen, dan vul ik jouw belastingformulier in. Eigenlijk zijn we aan het bouwen aan een gemeenschap. We willen dat dit voortgaat. Buiten schooltijd, in de vakanties."

Van Silfhout: "Dáárom vraagt het bewonersoverleg op de Geitenkamp om minder sociale huur. Gemengde wijken zijn sterker."

Volgens Helsen is dat een politieke keuze. "Waarom zou je geen sociale woningen kunnen bouwen in een villawijk?"

Veertig activiteiten

Alle vier zijn ze heel enthousiast over wat hun gezamenlijke Rijke Schooldag in beweging zet.

"Het gaat heel snel", zegt Van Silfhout. "In 2022 begonnen we met vijf activiteiten, alleen voor De Witte Vlinder. Toen kwam de Boomhut erbij, daarna de Julianaschool. Inmiddels kunnen de kinderen kiezen uit veertig activiteiten."

Koken is nu de populairste activiteit. De kinderen maken hun eigen kookboekje.

De drie scholen willen nog verder en hebben een academy opgericht. Als kinderen iets interessant vinden, dan kunnen ze nog een stap verder zetten, met naailes bijvoorbeeld. Hoe maak je een hoodie met patronen? Ook is er al een Graffiti Academy.

Geen eigen fiets

Van Silfhout: "We mogen gebruikmaken van ruimtes in de wijk Geitenkamp en straks ook in de nieuwe middelbare school van Guido (de christelijke middelbare school GSG Guido, red.)."

Maar er bestaan nog wel wensen, zegt ze. "We hebben nu een fietsenmaker gevonden die onze kinderen wil leren hoe ze hun eigen fiets kunnen onderhouden. We hebben alleen een probleem: niet iedereen heeft een eigen fiets. Daar zoeken we nog een oplossing voor."

Aza proeft van een cupcake die net uit de oven komt. Hij smaakt goed. Sophie is het daar helemaal mee eens. "Ik heb hier echt vriendinnen gemaakt. Het is zo leuk. Zijn ze anders? Soms. Ze maken weleens andere grappen dan wij hier doen. Maar verder? Nee."

Renate Koning kijkt bewonderend naar de meiden: "Het is echt ongelofelijk hoe snel dit mixt."